Για πολλούς ανθρώπους το να πουν όχι στη καθημερινότητα τους φαντάζει δύσκολο έως ακατόρθωτο. Καθημερινά δεχόμαστε πολλές προσκλήσεις, προτάσεις ή παραινέσεις είτε απ’ τον εργασιακό μας χώρο, είτε απ’ τις φιλικές ή ερωτικές μας σχέσεις, οι οποίες μας ζητούν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, να κάνουμε πράγματα τα οποία δεν έχουμε τη δυνατότητα να κάνουμε είτε δεν θέλουμε.

Τι υπάρχει πίσω απο τη δυσκολία να πεί κανείς όχι;

Συνήθως υπάρχει ο φόβος της τιμωρίας. Ο φόβος αυτός μπορεί ενδεχομένως να προέρχεται απο ελλείμματα της παιδικής ηλικίας τα οποία δεν έχουν επεξεργασθεί. Επίσης υπάρχει η φαντασίωση ότι αν εκφράσει κάποιος την αντίρρηση του, τότε αυτή η αντίρρηση είναι ικανή να καταστρέψει την εικόνα του και κατα συνέπεια και ολόκληρη την σχέση. Άλλες φορές όταν η αντίρρηση είναι πολύ έντονη, υπάρχει ο φόβος ότι αν κανείς πει όχι, θα το εκφράσει με τόσο θυμό που αυτό θα μπορούσε να είναι καταστροφικό για την ίδια τη σχέση. Έτσι το άτομο προτιμά να μην εκφράσει την αντίρρηση του, με αποτέλεσμα να εγκλωβίζεται σε έναν φαύλο κύκλο θυμού ως προς τον ίδιο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το άτομο να δημιουργεί μια αρνητική εικόνα για τον εαυτό του. Συνήθως τα άτομα αυτά βιώνουν έντονα συναισθήματα άγχους, θυμού ως προς τον εαυτό τους, και μια γενικότερη αίσθηση ότι είναι ανήμποροι να αντιδράσουν και να διεκδικήσουν, και αν το κάνουν αυτό θα γίνει με τον λάθος τρόπο.
Ακόμα ο φοβος ότι θα απορριφθούν, μπορεί να οδηγήσει τα άτομα αυτά σε μια κατάσταση να υπερεκτιμούν τις δυνατότητες τους, με αποτέλεσμα όχι μόνο να μην μπορούν να εκφράσουν τα όρια τους λέγοντας όχι, αλλα συχνά να βρίσκονται στη πολύ δυσάρεστη θέση να πρέπει να κάνουν πράγματα τα οποία είναι πολύ πάνω απο τις δυνάμεις τους. Τα άτομα αυτά εγκλωβίζονται σε μια προσπάθεια να καταφέρουν να κάνουν παραπάνω πράγματα απο αυτά που πραγματικά θα άντεχαν. Σκεφτείτε πόσο θα είχε βοηθήσει ένα όχι σε αυτές τις περιπτώσεις. Πόσο απελευθερωτικό θα μπορούσε να ήταν.

Τι σημαίνει πραγματικά το να λέει κανείς όχι;

Το πρώτο βήμα για να βγεί κανείς απο αυτή τη δυσάρεστη κατάσταση είναι αρχικά να σκεφτεί πως το να πει όχι δεν σημαίνει ότι απλά απορρίπτει μια άλλη πρόταση και θα υποστεί τις συνέπειες γι αυτό. Το όχι σημαίνει ότι κάποιος θέτει τα όρια του, και μόνο όταν τα θέσει ξεκάθαρα τότε γνωστοποιεί σ’ αυτον που είναι απένατι του, τη θέση του. Το τι μπορεί να κάνει ή να ανεχτεί ή οχι. Σκεφτείτε πόσες φορές θα είχατε αποφύγει μια δυσάρεστη για εσάς κατάσταση αν απλά είχατε θέσει τα όρια σας λέγοντας απλά όχι.
Το πρώτο βήμα λοιπόν είναι να αποταυτίσει κανείς την έννοια του όχι με τα αρνητικά συναισθήματα, και να βάλει στη θέση του, την ασφάλεια των ορίων που μπορεί να δώσει αυτή η λέξη. Τα όρια θα επιτρέψουν στους άλλους να μπορέσουν να καταλάβουν ξεκάθαρα τι μπορείτε να ανεχτείτε και μέχρι ποιο σημείο, οπότε θα μπορούσε κανείς να πει πως μέσα απο αυτά τα όρια που έχει ο καθένας μας μπορούν δομηθούν ξεκάθαρες και υγιείς σχέσεις.
Το δεύτερο βήμα είναι η αποταύτιση της άρνησης απο το συναίσθημα του θυμού. Δεν είναι απαραίτητο όποιος λέει οχι, να είναι θυμωμένος για να το πει.
Τέλος, είναι σημαντικό να γνωρίζει κανείς ότι του επιτρέπεται και σε κάποιες περιπτώσεις επιβάλλεται να πει όχι, ακόμα και όταν κάποτε προσπάθησε να το κάνει και δεν του επιτράπηκε.
Το να μπορεί κανείς να πει όχι και να βάλει τα προσωπικά του όρια, είναι μια προσπάθεια οριοθέτησης η οποία όμως φέρει τελικά ελευθερία στο άτομο που θα καταφέρει να την εκφράσει. Είναι μια κίνηση προστασίας και φροντίδας στον ίδιο μας τον εαυτό.