Το πένθος είναι μια φυσιολογική και αναπόφευκτη αντίδραση στην απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου ή κάτι που έχει σημασία για το άτομο, όπως είναι το τέλος μιας σχέσης ή μιας κατάστασης όπως για παράδειγμα η συνταξιοδότηση. Ο καθένας βιώνει το πένθος με διαφορετικό τρόπο, ανάλογα με την προσωπικότητα, την κουλτούρα, τη θρησκεία, την ηλικία, τη σχέση με τον αποθανόντα και τις περιστάσεις του θανάτου. Στο παρόν άρθρο θα εστιάσουμε στο πένθος που βιώνει κανείς ύστερα από την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου.

Μια γνωστή θεωρία για το πένθος είναι αυτή της Elisabeth Kübler-Ross, η οποία περιέγραψε πέντε στάδια που περνά ο πενθούντας: η άρνηση, ο θυμός, η διαπραγμάτευση, η κατάθλιψη και η αποδοχή.

– Άρνηση: Είναι η πρώτη αντίδραση μπροστά στην απώλεια. Το άτομο δεν μπορεί να πιστέψει ότι έχει χάσει τον αγαπημένο του και αρνείται να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα. Η άρνηση είναι ένας τρόπος να προστατευτεί από τον πόνο και να προετοιμαστεί σταδιακά για την αποδοχή.

– Θυμός: Είναι η δεύτερη φάση, όπου το άτομο εκφράζει την οργή και την αδικία που νιώθει για την απώλεια. Μπορεί να θυμώσει με τον εαυτό του, με τον αποθανόντα, με τους γιατρούς, με τους φίλους, με τον Θεό ή με την τύχη. Ο θυμός είναι ένας τρόπος να εκφράσει την αγάπη και την εξάρτηση που είχε με τον αποθανόντα.

– Διαπραγμάτευση: Είναι η τρίτη φάση, όπου το άτομο προσπαθεί να βρει μια λύση ή έναν συμβιβασμό για να αναστρέψει ή να αποφύγει την απώλεια. Μπορεί να κάνει υποσχέσεις, να ζητήσει χάρες, να διαπραγματευτεί με τον Θεό ή με τον εαυτό του. Η διαπραγμάτευση είναι ένας τρόπος να ελπίσει και να αναβάλει την αναπόφευκτη αντιμετώπιση της απώλειας.

– Κατάθλιψη: Είναι η τέταρτη φάση, όπου το άτομο αντιλαμβάνεται την πλήρη έκταση της απώλειας και βυθίζεται στη θλίψη και τη μελαγχολία. Μπορεί να απομονωθεί, να χάσει το ενδιαφέρον του για τη ζωή, να νιώσει αδικαιολόγητη ενοχή, να έχει αυτοκαταστροφικές σκέψεις ή να παρουσιάσει σωματικά συμπτώματα. Η κατάθλιψη είναι ένας τρόπος να εκδηλώσει τον πόνο και την απώλεια του νοήματος της ζωής.

– Αποδοχή: Είναι η πέμπτη και τελευταία φάση, όπου το άτομο καταφέρνει να ξεπεράσει την απώλεια και να επανέλθει στην κανονικότητα. Το άτομο δέχεται την πραγματικότητα, αποχαιρετά τον αποθανόντα, αναζητά νέες σημασίες και στόχους για το μέλλον και οικοδομεί μια νέα ταυτότητα. Η αποδοχή είναι ένας τρόπος να επανακτήσει τη χαρά της ζωής.

Αυτά τα στάδια δεν είναι αυστηρά και διαδοχικά, αλλά μπορεί να εναλλάσσονται, να επαναλαμβάνονται ή να παραλείπονται. Σκοπός τους είναι να βοηθήσουν τον πενθούντα να προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα και να επανακτήσει τη ζωή του.

Η ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι μια πολύτιμη βοήθεια για τον πενθούντα, καθώς του παρέχει έναν ασφαλή και υποστηρικτικό χώρο για να εκφράσει τα συναισθήματα και τις σκέψεις του, να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες και τις προκλήσεις που προκύπτουν από την απώλεια, να αναζητήσει νέες σημασίες και στόχους για το μέλλον και να οικοδομήσει μια νέα ταυτότητα. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να γίνει ατομικά ή ομαδικά, ανάλογα με τις ανάγκες και τις προτιμήσεις του πενθούντα.

Το πένθος δεν είναι μια ασθένεια που πρέπει να θεραπευτεί, αλλά μια φυσική διαδικασία που κάποια στιγμή στη ζωή του θα κληθεί να τη ζήσει κανείς. Δεν υπάρχει σωστός ή λάθος τρόπος να πενθήσει κανείς, αλλά υπάρχουν τρόποι να το κάνει όσο το δυνατόν πιο ανώδυνα. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι ένας από αυτούς, που θα του δώσει τη δύναμη και την ελπίδα να ξαναβρεί τη χαρά της ζωής.