Το gaslighting είναι μια μορφή ψυχολογικής κακοποίησης που στοχεύει να υπονομεύσει την αντίληψη της πραγματικότητας ενός ατόμου. Όταν κάποιος υποστεί gaslighting, μπορεί να αμφισβητήσει την κρίση του, την μνήμη του, τα γεγονότα και τις αντιλήψεις του. Με την πάροδο του χρόνου, ένας gaslighter μπορεί να χρησιμοποιήσει πιο πολύπλοκες και ισχυρές μεθόδους χειραγώγησης, κάνοντας το θύμα να νιώθει ακόμα πιο μπερδεμένο και ανασφαλές. Σε ορισμένες περιπτώσεις, το θύμα μπορεί να αρχίσει να αμφιβάλλει για την ίδια του την σωφροσύνη.

Το gaslighting μπορεί να συμβεί σε προσωπικές ή επαγγελματικές σχέσεις, και τα θύματα μπορεί να πληγούν στον πυρήνα του εαυτού τους όπως την ταυτότητα και την αυτοεκτίμησή τους. Οι άνθρωποι που κάνουν gaslighting το κάνουν για να αποκτήσουν εξουσία και έλεγχο επί των θυμάτων τους, είτε γιατί απλά απολαμβάνουν την παραμόρφωση της αλήθειας, είτε γιατί θέλουν να επηρεάσουν συναισθηματικά, σωματικά ή οικονομικά το θύμα τους.

Πώς λειτουργεί το gaslighting;

Το όνομα gaslighting προέρχεται από ένα θεατρικό έργο του 1938, Gas Light, και την κινηματογραφική του μεταφορά. Στην ιστορία, ένας άνδρας προσπαθεί να κάνει την γυναίκα του να πιστέψει ότι τρελαίνεται, χρησιμοποιώντας διάφορα κόλπα, όπως το να αλλάζει την ένταση του φωτός του φαναριού (gas light) και να της λέει ότι φαντάζεται τις αλλαγές.

Το gaslighting ξεκινάει συνήθως με μικρές και αόρατες ψευδείς πληροφορίες, που στόχο έχουν να δημιουργήσουν αμφιβολία και σύγχυση στο θύμα. Ο gaslighter μπορεί να πει ψέματα, να αρνηθεί γεγονότα, να αλλοιώσει την μνήμη, να αποσιωπήσει πληροφορίες, να αντιφάσκει, να αποποιηθεί την ευθύνη, να παραποιήσει την πραγματικότητα, να παραπλανήσει, να εκμεταλλευτεί, να εκφοβίσει, να ειρωνευτεί, να υποτιμήσει, να επικρίνει, να επιρρίψει την ενοχή, να απειλήσει ή να επιτεθεί στο θύμα.

Ο gaslighter μπορεί επίσης να χρησιμοποιήσει θετική ενίσχυση για να μπερδέψει το θύμα, δίνοντάς του ψεύτικα κολακευτικά σχόλια, δώρα, προσοχή ή αγάπη, για να το κάνει να νιώθει ότι ο gaslighter το νοιάζεται και το σέβεται. Ο gaslighter μπορεί επίσης να προσπαθήσει να στρέψει άλλους εναντίον του θύματος, όπως τους φίλους ή την οικογένειά του, λέγοντάς τους ότι το θύμα είναι ψεύτης, υπερβολικός ή τρελός.

Πώς μπορούμε να αναγνωρίσουμε το gaslighting;

Το gaslighting μπορεί να είναι δύσκολο να αναγνωριστεί, ειδικά όταν συμβαίνει σταδιακά και από κάποιον που έχουμε εμπιστοσύνη. Ωστόσο, υπάρχουν κάποια σημάδια που μπορούν να μας βοηθήσουν να εντοπίσουμε το gaslighting και να προστατεύσουμε την ψυχική μας υγεία. Μερικά από αυτά είναι:

– Να νιώθουμε συνεχώς μπερδεμένοι, ανασφαλείς, αναξιόπιστοι, ή τρελοί.

– Να αμφισβητούμε την κρίση μας, την μνήμη μας, τα γεγονότα και τις αντιλήψεις μας.

– Να έχουμε δυσκολία να λάβουμε αποφάσεις ή να εκφράσουμε τις απόψεις μας.

– Να αισθανόμαστε ένοχοι, ντροπιασμένοι, ανάξιοι, ή ανεπαρκείς.

– Να απομονωνόμαστε από τους φίλους, την οικογένεια, ή άλλους που μπορούν να μας υποστηρίξουν.

– Να έχουμε χαμηλή αυτοεκτίμηση, αυτοσεβασμό, ή αυτοπεποίθηση.

– Να αντιμετωπίζουμε συναισθηματικό, σωματικό, ή ψυχολογικό άγχος, κατάθλιψη, ή αγχογενή διαταραχή.

Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το gaslighting;

Αν πιστεύουμε ότι υποφέρουμε από gaslighting, είναι σημαντικό να αναζητήσουμε βοήθεια και υποστήριξη από επαγγελματίες, φίλους, οικογένεια, ή άλλους που μπορούν να μας προσφέρουν ασφάλεια, εμπιστοσύνη και αλήθεια. Μερικά βήματα που μπορούμε να κάνουμε για να αντιμετωπίσουμε το gaslighting είναι:

– Να κρατάμε σημειώσεις, φωτογραφίες, ηχογραφήσεις, ή άλλες αποδείξεις που μπορούν να επιβεβαιώσουν την πραγματικότητα και να αντικρούσουν τα ψέματα του gaslighter.

– Να ενημερώνουμε τους άλλους για το τι συμβαίνει και να ζητάμε την γνώμη τους, την συμπαράστασή τους, και την παρέμβασή τους αν χρειαστεί.

– Να θέτουμε όρια και να διατηρούμε την απόστασή μας από τον gaslighter, αν είναι δυνατόν, ή να τερματίζουμε την σχέση μας μαζί του, αν είναι ασφαλές.

– Να επενδύουμε στην αυτοφροντίδα και να κάνουμε πράγματα που μας κάνουν να νιώθουμε καλά, όπως χόμπι, άθληση, διαλογισμός, ή οτιδήποτε άλλο μας χαλαρώνει και μας ενισχύει.

– Να αναζητήσουμε ψυχολογική ή ψυχιατρική βοήθεια, αν χρειαστεί, για να αντιμετωπίσουμε τις συνέπειες του gaslighting, όπως το άγχος, η κατάθλιψη, η αυτοκτονική σκέψη, ή η δυσλειτουργική συμπεριφορά.

Το gaslighting είναι μια σοβαρή και επικίνδυνη μορφή κακοποίησης, που μπορεί να έχει μακροχρόνιες επιπτώσεις στην ψυχική και σωματική μας υγεία. Αν αντιμετωπίζουμε το gaslighting, δεν πρέπει να νιώθουμε ντροπή ή φόβο να ζητήσουμε βοήθεια και να προστατέψουμε τον εαυτό μας.

Είμαστε αξιόλογοι, έξυπνοι, και ικανοί, και δεν πρέπει να αφήσουμε κανέναν να μας πείσει για το αντίθετο. Το gaslighting δεν είναι ένα πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε μόνοι μας, αλλά μια πρόκληση που μπορούμε να ξεπεράσουμε με την βοήθεια και την αγάπη των άλλων. Με την σωστή ενημέρωση, την επίγνωση, την αντίδραση και την υποστήριξη, μπορούμε να απελευθερωθούμε από το gaslighting και να ανακτήσουμε την εμπιστοσύνη, τον αυτοσεβασμό, και την ευτυχία μας.