O Winnicot το 1960, εισήγαγε τις έννοιες του πραγματικού και του ψευδούς εαυτού. Με τους όρους αυτούς θέλησε να περιγράψει τη δημιουργία της ανθρώπινης προσωπικότητας μέσα από τη σχέση μητέρας παιδιού από τη βρεφική ηλικία καθώς και τις συνέπειες της σχέσης αυτής.
Συγκεκριμένα, ο Winnicot, περιγράφει με τον όρο αυθεντικός εαυτός, μια αίσθηση εαυτού, η οποία σχετίζεται με τις πραγματικές, αυθεντικές εμπειρίες και τα αυθεντικά συναισθήματα του ατόμου. Ο ψευδής εαυτός από την άλλη είναι η δημιουργία μιας ψευδούς αίσθησης, ψευδών συναισθημάτων και εμπειριών που σκοπό έχει να αποκρύψει τον αυθεντικό εαυτό για να προστατευτεί το άτομο από δυσάρεστα συναισθήματα και εμπειρίες.
Ο Winnicot υποστήριξε πως κατά το πρώτο έτος της ζωής του παιδιού, το παιδί δεν βλέπει ξεχωριστά τη μητέρα από το ίδιο, αλλά ως μονάδα με τη μητέρα. Επίσης η μητέρα για το παιδί καθιστά το πρώτο του πλαίσιο, ενώ η σχέση του παιδιού με τη μητέρα του, θα καθορίσει αργότερα τη δημιουργία του χαρακτήρα του. Έτσι λοιπόν στο πρώτο διάστημα της ζωής του παιδιού, η μητέρα είναι όλος ο κόσμος του.
Και ο αληθινός και ο ψευδής εαυτός, δημιουργούνται κατά την βρεφική ηλικία, και είναι απόρροια της αλληλεπίδρασης του φροντιστή με το βρέφος. Όταν για παράδειγμα ο κηδεμόνας δεν ανταποκρίνεται στις αυθόρμητες αντιδράσεις του μωρού, αλλά καθρεφτίζει σ αυτό τις δικές του προσδοκίες σχετικά με τη συμπεριφορά του μωρού ή το πως θα πρέπει να αισθάνεται το μωρό, τότε το μωρό μετά από επανειλημμένες εμπειρίες θα συμμορφωθεί και αυτό θα δημιουργήσει προβλήματα όσον αφορά την αυτονομία του. Έτσι, το μωρό αναπτύσσει μια ψευδή αίσθηση του εαυτού του, μαθαίνοντας να μην εκφράζει τις πραγματικές του ανάγκες αλλά αυτές που του καθορίζονται ως ανάγκες από τον φροντιστή. Εάν δεν βρει τρόπο να αναπτύξει και να εκφράσει τον αληθινό του εαυτό, τότε η κυρίαρχη προσωπικότητα του θα είναι ο ψευδής εαυτός.
Σύμφωνα με τον Winnicot όταν το μωρό μεγαλώνει, αργότερα ως άνθρωπος λειτουργεί και συμπεριφέρεται με σκοπό την πρόβλεψη και την ικανοποίηση των αναγκών των άλλων σημαντικών του ατόμων. Οπότε το άτομο αυτό δεν μπορεί να εκφράσει τις αληθινές του ανάγκες, δηλαδή να εκφράσει το πραγματικό του εαυτό. Η έκφραση του ψευδούς εαυτού είναι μια διαδικασία η οποία γίνεται ασυνείδητα, καθώς το ατομο δεν γνωρίζει ότι βιωνει και αισθανεται μεσω του ψευδους εαυτού και οχι του αληθινου.
Κατά το Winnicot ο ψευδής εαυτός μπορεί να υιοθετηθεί από το άτομο σε διάφορα επίπεδα. Το Βασικότερο επίπεδο είναι αυτό της υιοθέτησης μια ευγενικής στάσης και μιας συμμόρφωσης σε όλους του κανόνες και τους κανονισμούς. Πολύ σπανιότερο είναι το φαινόμενο το άτομο να οδηγηθεί στη σχιζοφρένεια στην οποία εξαφανίζεται εντελώς ο πραγματικός εαυτός αφού το άτομο διαχωρίζεται εντελώς από τον πραγματικό του εαυτό.
Σύμφωνα με τον Winnicot ο ψεύτικος εαυτός ευθύνεται για τις περισσότερες ψυχικές διαταραχές. Το άτομο αυτό που κάνει είναι να χρησιμοποιεί όλους τους πόρους που διαθέτει έτσι ώστε να μπορέσει να αντιμετωπίσει καταστάσεις στις οποίες βιώνει συναισθήματα μη προβλεψιμότητας και αναξιοπιστίας. Καταστάσεις στις οποίες το άτομο νιώθει ότι απειλείται. Ο ψευδής εαυτός χρησιμοποιείται ώστε το άτομο να ανταπεξέλθει σε αυτή την απειλή.
Το άτομο με ψευδή εαυτό βιώνει τη πραγματικότητα όχι με βάση τα δικά του συναισθήματα ή τη δική του αγάπη ή μέσω δικών του δημιουργικών πράξεων αλλά βιώνοντας την ως κάτι πέρα από το ίδιο το άτομο. Αυτή η πνευματοποίηση της πραγματικότητας κάνει το άτομο να νιώθει φυσιολογικό. Στη πραγματικότητα όμως μετατρέπει τη πραγματικότητα ως κάτι έξω από το ίδιο το άτομο. Δεν βιώνει αυτό που ζει ως πραγματικά δικό του αλλά ως κάτι πέρα από το ίδιο.
Τα άτομα αυτά είναι εξαιρετικά δύσκολο να νιώσουν ευτυχισμένα και να λάβουν πραγματική ικανοποίηση γι αυτά που έχουν καταφέρει, ή ακόμα δεν μπορούν να δουν τη πραγματική αξία του εαυτού τους καθώς ο ψευδής εαυτός έχει συμβάλει στην επιτυχία και όχι ο πραγματικός εαυτός. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να παγιδεύεται ο πραγματικός εαυτός και να βιώνει συναισθήματα απόγνωσης τα οποία το άτομο δεν μπορεί να αιτιολογήσει.
Το άτομο για να επανασυνδεθεί με τον πραγματικό του εαυτό θα πρέπει να έρθει σε επίγνωση με τις πραγματικές του ανάγκες και τη συνειδητοποίηση της τάσης να ικανοποιεί τις ανάγκες των άλλων. Η συνειδητοποίηση μπορεί να έρθει μέσα από την εμφάνιση των αμυντικών μηχανισμών που χρησιμοποιεί το κάθε άτομο με τη βοήθεια ενός ψυχοθεραπευτή. Μόλις οι αμυντικοί μηχανισμοί οι οποίοι λειτουργούν τις περισσότερες φορές υποσυνείδητα, έρθουν στο συνειδητό κομμάτι και αιτιολογηθεί και αξιολογηθεί ο λόγος ύπαρξης τους, τότε το άτομο θα αρχίσει να βιώνει την επανασύνδεση με το πραγματικό του εαυτό.
Βέβαια, η ύπαρξη ενός ψευδούς εαυτού δεν είναι κατά βάση αρνητική. Σε ορισμένες περιπτώσεις μαρτυρά μια διαδικασία προσαρμογής στην εκάστοτε περίπτωση. Ένας υγιής ψεύτικος εαυτός υπάρχει όταν ο ψευδής εαυτός γνωρίζει την ύπαρξη του αληθινού εαυτού και αφενός μπορεί να λειτουργεί ανάλογα με τις προσδοκίες των άλλων χωρίς όμως να παραμελεί τα θέλω και τις προσδοκίες του πραγματικού εαυτού. Χωρίς να παρεμποδίζεται η δημιουργική, αυθόρμητη και φυσική αυτοεκδηλωση. Έτσι κανείς μπορεί να είναι ευγενικός, να αγαπά τους άλλους και να νοιάζεται για αυτούς, και από τον ψευδή και από τον πραγματικό εαυτό του και συγχρόνως είναι ευγενικός, να νοιάζεται και να αγαπά τον αληθινό εαυτό του. Έτσι το άτομο έρχεται σε μια ισορροπία.