Ο θυμός αποτελεί ένα συναίσθημα όπως όλα τα υπόλοιπα. Είναι συνήθως η έκφραση του ατόμου σε συναισθήματα ανασφάλειας και λειτουργεί ως ένα μέσον προστασίας όταν κανείς βιώνει απειλή ή όταν ένα ερέθισμα ερμηνεύεται από τον ίδιο ως απειλητικό.

Η ενστικτώδης αντίδραση του σώματος όταν κανείς βιώνει το συναίσθημα του θυμού είναι η έκκριση στο σώμα ορμονών όπως η αδρεναλίνη και η νοραδρεναλίνη οι οποίες θέτουν το άτομο σε κίνηση έτσι ώστε να αντιδράσει στον κίνδυνο που βιώνει. Έτσι τα συναισθήματα που βιώνει κανείς είναι επιθετικά, και δυναμικά, ενώ τείνουν να δημιουργούν επιθετικές συμπεριφορές ώστε κανείς να αμυνθεί ή να τρέξει για να προστατευθεί.

Τις περισσότερες φορές όταν αυτή η έκφραση προκύπτει από ανεπεξέργαστα συναισθήματα (δηλαδή είμαι θυμωμένος αλλά δεν ξέρω γιατί ή με ποιον), τότε μπορεί να οδηγήσουν σε ξεσπάσματα, οργή και να επιφέρουν ρήξη και παρεξηγήσεις στην καθημερινότητα. Το άτομο βιώνει ότι είναι συνεχώς θυμωμένο με όλους και με όλα και επιπλέον πως κανείς δεν μπορεί να κατανοήσει το θυμό του. Ως αποτέλεσμα, το άτομο συχνά περιθωριοποιείται, αποκόπτεται και βιώνει ένα έντονο συναίσθημα μοναξιάς και απομόνωσης. Από την άλλη, υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις στις οποίες το άτομο κατευθύνει ουσιαστικά το θυμό προς το ίδιο, πιστεύοντας πως το ίδιο έχει προκαλέσει μια κατάσταση, κλειδώνοντας όλο το θυμό που βιώνει μέσα του. Αυτό που βιώνει κανείς είναι έντονα συναισθήματα ενοχής, ανημπόριας, και επιθετικότητας προς τον ίδιο τον εαυτό. Αυτά τα συναισθήματα εκφράζονται μέσα από συμπεριφορές βλαπτικές προς το ίδιο το άτομο όπως κατηγορίες για τον ίδιο τον εαυτό, συναισθήματα ματαίωσης, ενώ σε ακραίες μορφές ο θυμός μπορεί να εκφρασθεί μέσα από καταστάσεις αυτοτραυματισμού, παραβατικών συμπεριφορών, εθισμών, και καταναγκαστικών συμπεριφορών.

Πως μπορεί όμως κανείς να απαλλαγεί από αυτό το ενοχλητικό συναίσθημα; Το πρώτο βήμα είναι να αναγνωρίσει κανείς ότι είναι θυμωμένος. Δηλαδή να μπορέσει να εκφράσει και να μιλήσει για αυτό το συναίσθημα. Να μπορέσει να κάνει λόγο το θυμό του. Έτσι ώστε να μην καταφεύγει στην έκφρασή του μέσα από πράξεις, άλλες φορές καταστροφικές για το ίδιο το άτομο και άλλες για τους άλλους. Μέσα από αυτή τη διαδικασία το άτομο θα γνωρίσει τις πραγματικές του ανάγκες, και αυτό θα το βοηθήσει να μπορεί να κάνει σαφές στις σχέσεις του τι είναι αυτό που ζητάει έτσι ώστε να μπορέσει να το πάρει, ή ακόμα να μπορέσει να θρηνήσει αυτό που ήθελε αλλά τελικά δεν του δόθηκε.

Το δεύτερο στάδιο είναι η καταστολή του θυμού και οι τεχνικές διαχείρισης του. Πως θα πάρω δηλαδή αυτό που ζητάω από τους άλλους χωρίς να τους πληγώσω ή χωρίς να πληγώσω εμένα; Πως μπορώ να μετατρέψω το θυμό μου από ένα κακό συναίσθημα σε μια κατάσταση που θα μου επιτρέψει να κινηθώ, να πετύχω στόχους, να βελτιώσω την επικοινωνία μου; Όλα αυτά έχουν να κάνουν με τον τρόπο έκφρασης του θυμού.

 Το τρίτο στάδιο είναι η συνειδητοποίηση, η παγίωση και η ενσωμάτωση αυτών των σκέψεων στον χαρακτήρα του ατόμου. Να κατανοήσει δηλαδή και να εντάξει στον εαυτό του ότι ο θυμός είναι ένα συναίσθημα το οποίο κινητοποιεί, το οποίο αν χρησιμοποιηθεί με τρόπο λειτουργικό μπορεί να βγάλει το άτομο από θέσεις και καταστάσεις οι οποίες φαντάζουν αδιέξοδα.

Είναι σημαντικό επίσης κανείς να παρατηρεί τα σημάδια που του στέλνει το σώμα του όσον αφορά τον εσωτερικευμένο θυμό. Ο θυμός είναι ένα συναίσθημα το οποίο πάντα θα βρει έναν τρόπο να εκφραστεί. Πολλές φορές αυτό μπορεί να γίνει μέσω της εμφάνισης αυτοάνοσων νοσημάτων ή μέσω συναισθηματικών διαταραχών. Ότι δεν λέγεται με το στόμα συνήθως λέγεται με το σώμα. Είναι σημαντικό να μπορεί κανείς όταν βιώνει το συναίσθημα του θυμού, να αντιλαμβάνεται τι συμβαίνει εκείνη τη στιγμή στο σώμα του. Αυτό θα τον βάλει σε μια διαδικασία ενδοσκόπησης σταδιακά έτσι ώστε να μπορεί να κατανοεί τα συναισθήματα που βιώνει πέρα από το θυμό και γιατί βιώνει αυτά τα συναισθήματα. Από πού προέρχονται; Φταίω εγώ άραγε που τα βιώνω;  

Ο θυμός είναι πάντα ένα συναίσθημα το οποίο στην υγιή έκφρασή του, βιώνεται από μέσα προς τα έξω. Είμαι θυμωμένος (συναίσθημα που ξεκινάει από εμένα) με αυτόν/αυτήν η με αυτή τη κατάσταση (συναίσθημα έξω από εμένα). Μέσα από την διαδικασία της ανάλυσης και της επεξεργασίας του θυμού, το άτομο γνωρίζει τον εαυτό του, αποκτά έλεγχο σε καταστάσεις και συναισθήματα στα οποία πριν δεν είχε καθώς συνέβαιναν αυτόματα, με αποτέλεσμα το άτομο αυτό να βιώνει σταδιακά σε μικρότερο βαθμό το αίσθημα του φόβου και της απειλής. Τελικά η διαδικασία αυτή κάνει το άτομο να θυμώνει όλο και λιγότερο στη ζωή του και ίσως με καταστάσεις που έχει σημασία να θυμώσει κανείς τελικά.  

Ρέβης Γιώργος, Ψυχολόγος / Κοινωνιολόγος. (ΜSc) Ψυχοθεραπείας.